Khử trùng là gì? Các công nghệ khử trùng hiệu quả phổ biến hiện nay

Khử trùng là một biện pháp quan trọng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm tiêu diệt hoặc loại bỏ các vi sinh vật gây bệnh, bảo vệ sức khỏe con người, phục vụ cho các hoạt động sinh hoạt và sản xuất. Cùng tìm hiểu về các thông tin liên quan đến công nghệ khử trùng qua bài viết sau.

Bạn có biết khử trùng là gì, khử trùng khác tiệt trùng như thế nào và công nghệ khử trùng nào là tối ưu nhất? Hãy cùng tham khảo bài viết sau để nắm được những ứng dụng quan trọng cũng như các phương pháp khử trùng phổ biến hiện nay.

Khử trùng là gì?

Khử trùng là quá trình tiêu diệt hoặc loại bỏ các vi sinh vật gây bệnh (như vi khuẩn, virus, nấm) trên các bề mặt hoặc vật dụng hoặc môi trường nhất định. Mục tiêu của việc khử trùng là ngăn chặn sự lây lan của các tác nhân gây bệnh và giảm nguy cơ nhiễm trùng cho con người hoặc động vật. Quá trình khử trùng thường được áp dụng rộng rãi trong các cơ sở y tế, trong sản xuất thực phẩm, trong môi trường y tế công cộng, cũng như trong các ngành công nghiệp khác để đảm bảo an toàn cho con người và động vật.

Tiệt trùng là gì?

Tiệt trùng là quá trình tiêu diệt tất cả các vi sinh vật (bao gồm cả bào tử) và virus hoặc tách bỏ chúng hoàn toàn ra khỏi vật cần tiệt trùng. Tiệt trùng có thể thực hiện bằng cách sử dụng các phương pháp vật lý hoặc hóa học. Trong khi quá trình khử trùng tiêu diệt hầu hết các vi sinh vật, nhưng không nhất thiết phải tiêu diệt tất cả các bào tử vi khuẩn và virus thì quá trình tiệt trùng sẽ tiêu diệt tất cả các vi sinh vật, bao gồm cả bào tử.

Có nhiều phương pháp tiệt trùng khác nhau, bao gồm:

• Sử dụng nhiệt: Nhiệt độ cao có thể tiêu diệt tất cả các vi sinh vật. Phương pháp này thường được sử dụng để tiệt trùng dụng cụ y tế, bình sữa, và các vật dụng khác có thể chịu được nhiệt độ cao.
• Sử dụng hóa chất: Có nhiều loại hóa chất khác nhau có thể được sử dụng để tiệt trùng, bao gồm cồn, thuốc tẩy, và các chất khử trùng thương mại.
• Bức xạ tia cực tím (UV): Tia UV có thể tiêu diệt vi sinh vật bằng cách phá hủy DNA. Phương pháp này thường được sử dụng để khử trùng các bề mặt trong bệnh viện và các phòng khám.
• Tiệt trùng cơ học: dùng các máy lọc, dùng để tiệt trùng các môi trường nuôi cấy vi khuẩn.

Như vậy có thể thấy tiệt trùng có hiệu quả hơn khử trùng trong việc tiêu diệt vi sinh vật. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp giữa tiệt trùng và khử trùng sẽ phụ thuộc vào mục đích sử dụng và từng trường hợp cần xử lý.

Vì sao cần khử trùng?

Phục vụ y tế

Việc khử trùng chính là yếu tố quan trọng trong y tế. Khử trùng dụng cụ y tế, thiết bị phẫu thuật, phòng khám, bệnh viện để ngăn ngừa lây nhiễm chéo trong quá trình khám chữa bệnh. Khử trùng khu vực cách ly, phòng mổ, phòng hồi sức để đảm bảo môi trường vô trùng cho bệnh nhân. Khử trùng dụng cụ y tế cá nhân như kim tiêm, bông băng, khẩu trang để đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Các quy trình khử trùng y tế được thực hiện chính xác nghiêm ngặt để đảm bảo hiệu quả khám chữa bệnh.

Đảm bảo an toàn 

Việc khử trùng bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa, điện thoại, bàn phím máy tính để ngăn ngừa lây lan virus và vi khuẩn. Khử trùng nhà bếp, nhà vệ sinh, khu vực nuôi thú cưng để đảm bảo vệ sinh và ngăn ngừa vi sinh vật gây hại hay khử trùng đồ chơi trẻ em để bảo vệ sức khỏe cho trẻ là những lợi ích của việc khử trùng tại các gia đình.

Tại môi trường công cộng, quá trình khử trùng phương tiện giao thông công cộng như xe buýt, tàu điện ngầm, máy bay giúp ngăn ngừa lây lan dịch bệnh; khử trùng tại trường học, khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại, khử trùng các khu vực sau khi xảy ra dịch bệnh để khống chế sự lây lan của vi sinh vật là điều đặc biệt cần thiết.

Hỗ trợ nông nghiệp – công nghiệp

Trong nông nghiệp quá trình khử trùng được áp dụng để khử trùng dụng cụ chăn nuôi, chuồng trại, ngăn ngừa dịch bệnh cho gia súc, gia cầm; khử trùng đất trồng trọt để ngăn ngừa nấm mốc và vi khuẩn gây hại cho cây trồng hay khử trùng thực phẩm sau thu hoạch để bảo quản thực phẩm tươi ngon và an toàn cho người sử dụng.

Trong công nghiệp quá trình khử trùng nhà máy, khu chế biến thực phẩm, khu sản xuất dược phẩm để đảm bảo vệ sinh và an toàn cho sản phẩm là rất cần thiết. Bên cạnh đó việc khử trùng hệ thống thông gió, điều hòa để ngăn ngừa vi sinh vật phát triển và lây lan hay khử trùng dụng cụ bảo hộ lao động để bảo vệ sức khỏe cho người lao động cũng luôn được thực hiện.

Ngoài những ứng dụng trên, khử trùng còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như du lịch, khách sạn, dịch vụ ăn uống,… Việc khử trùng được thực hiện thường xuyên và đúng cách sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe con người, ngăn ngừa lây lan dịch bệnh và tạo môi trường sống an toàn, lành mạnh cho cộng đồng.

Bảo vệ sức khỏe con người

Vi sinh vật gây bệnh có thể tồn tại trên các bề mặt và vật dụng trong thời gian dài. Khi con người tiếp xúc với những bề mặt hoặc vật dụng này, họ có thể bị nhiễm bệnh. Khử trùng giúp tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh, từ đó ngăn ngừa lây lan các bệnh truyền nhiễm như COVID-19, cúm, tiêu chảy,…

Khử trùng giúp bảo vệ sức khỏe con người, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ em, người già, người có bệnh nền. Việc khử trùng thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh do vi sinh vật gây ra.

Các công nghệ khử trùng hiệu quả

Khử trùng bằng bức xạ

Công nghệ khử trùng bằng bức xạ sử dụng năng lượng bức xạ ion hóa để tiêu diệt vi sinh vật trên các bề mặt, vật dụng và thực phẩm. Đây là một phương pháp khử trùng hiệu quả, an toàn và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Có hai loại bức xạ ion hóa thường được sử dụng để khử trùng là tia Gamma và tia X.

Tia Gamma có khả năng xuyên thấu cao, có thể tiêu diệt vi sinh vật bên trong các vật liệu dày. Tia gamma thường được sử dụng để khử trùng thực phẩm và các sản phẩm khác. Tia X có khả năng xuyên thấu thấp hơn tia gamma, nhưng có thể tiêu diệt vi sinh vật trên bề mặt vật liệu. Tia X thường được sử dụng để khử trùng các thiết bị y tế và các vật dụng phù hợp.

Ưu điểm của công nghệ khử trùng bằng bức xạ là cho hiệu quả cao, có thể khử trùng được tất cả các loại vi sinh vật, bao gồm cả bào tử vi khuẩn và virus. Bức xạ ion hóa cũng được sử dụng ở mức độ an toàn cho người dùng và môi trường, không tạo ra bất kỳ dư lượng hóa chất nào trên thực phẩm hoặc vật dụng được khử trùng.

Tuy nhiên hạn chế của công nghệ khử trùng bằng bức xạ là có chi phí đầu tư cao. Việc sử dụng công nghệ khử trùng bằng bức xạ cần có chuyên môn kỹ thuật để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Khử trùng bằng nhiệt độ cao

Khử trùng bằng nhiệt độ cao cũng là một phương pháp khử trùng hiệu quả. Có hai phương pháp khử trùng bằng nhiệt độ cao phổ biến là:

• Khử trùng bằng hơi nước: Phương pháp này sử dụng hơi nước nóng ở nhiệt độ cao (thường là 121°C) để tiêu diệt vi sinh vật. Khử trùng bằng hơi nước thường được sử dụng để khử trùng dụng cụ y tế, thiết bị phẫu thuật, và các vật dụng khác có thể chịu được nhiệt độ cao.
• Khử trùng bằng nhiệt khô: Phương pháp này sử dụng không khí nóng ở nhiệt độ cao (thường là 160-170°C) để tiêu diệt vi sinh vật. Khử trùng bằng nhiệt khô thường được sử dụng để khử trùng các vật dụng không chịu được nhiệt độ cao như đồ nhựa, cao su, và giấy.

Theo đó, nhiệt độ cao sẽ phá hủy cấu trúc protein của vi sinh vật, khiến chúng không thể hoạt động bình thường và bị tiêu diệt. Nhiệt độ cao cũng có thể phá hủy DNA và RNA của vi sinh vật, khiến chúng không thể sinh sản.

Ưu điểm của khử trùng bằng nhiệt độ cao là an toàn cho người sử dụng, phương pháp này tương đối rẻ và dễ thực hiện. Tuy nhiên lại không thể áp dụng trong một số lĩnh vực như chế biến thực phẩm hay sản xuất công nghiệp đặc thù.

Khử trùng bằng phương pháp hoá học

Khử trùng dựa trên các phương pháp hoá học là sử dụng các chất hoá học để tiêu diệt vi sinh vật trên các bề mặt, vật dụng và thực phẩm. Phương pháp này có thể sử dụng dung dịch khử trùng hoặc khí khử trùng. Một số dung dịch khử trùng phổ biến như cồn, Chloramine B,… Một số loại khí khử trùng như Ethylene oxide, Formaldehyde hay Ozone. Ứng dụng quen thuộc của phương pháp khử trùng hoá học có thể kể đến như:

• Khử trùng dụng cụ y tế: Dung dịch khử trùng được sử dụng để khử trùng dụng cụ y tế như dao kéo, kim tiêm, dụng cụ phẫu thuật và các thiết bị y tế khác.
• Khử trùng bề mặt: Dung dịch và khí khử trùng được sử dụng để khử trùng các bề mặt trong các cơ sở y tế, nhà hàng, trường học, và các khu vực công cộng khác.
• Khử trùng thực phẩm: Dung dịch khử trùng được sử dụng để khử trùng các loại thực phẩm như rau quả và thịt.

Lợi ích của việc khử trùng tới sức khỏe con người

Vi sinh vật gây bệnh có thể tồn tại trên các bề mặt và vật dụng trong thời gian dài. Khi con người tiếp xúc với những bề mặt hoặc vật dụng này, họ có thể bị nhiễm bệnh. Khử trùng giúp tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh, ngăn ngừa lây lan các bệnh truyền nhiễm như COVID-19, cúm, tiêu chảy,…từ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh do vi sinh vật gây ra như nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa, da liễu,…

Khử trùng giúp bảo vệ sức khỏe con người, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ em, người già, người có bệnh nền. Việc khử trùng thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh do vi sinh vật gây ra đồng thời giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng trong các cơ sở y tế, nhà hàng, trường học, và các khu vực công cộng khác. Việc khử trùng thường xuyên giúp đảm bảo môi trường an toàn cho mọi người.

Các phương pháp khử trùng được áp dụng giúp giữ vệ sinh môi trường, loại bỏ các vi sinh vật gây hại và tạo ra môi trường sống an toàn, lành mạnh cho con người sinh hoạt và làm việc, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Với rất nhiều những ứng dụng quan trọng trong sản xuất, đời sống và đặc biệt là trong lĩnh vực y tế thì những lợi ích của khử trùng tới sức khỏe con người là đặc biệt quan trọng.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe bạn có thể tham khảo các sản phẩm máy lọc nước được trang bị công nghệ khử trùng để tận hưởng nguồn nước tinh khiết. Các công nghệ khử trùng phổ biến trong máy lọc nước hiện nay bao gồm tia UV, màng lọc, carbon hoạt tính và nano bạc,… Khi chọn mua máy lọc nước hãy quan tâm đến công nghệ khử trùng được tích hợp để sử dụng nguồn nước an toàn nhất.

Tạm kết

Trên đây là những thông tin liên quan đến công nghệ khử trùng và những ứng dụng quan trọng trong đời sống. Hy vọng với những chia sẻ trên đây, bạn sẽ có thêm những hiểu biết hữu ích để áp dụng trong cuộc sống.